Als je denkt aan de Veluwe, denk je misschien meteen aan uitgestrekte bossen, herten die ineens het bospad oversteken, zandverstuivingen en charmante dorpen. Maar wist je dat deze prachtige regio ook rijk is aan culinaire tradities? De Veluwe heeft een stevige, eerlijke keuken waarin de natuur op je bord ligt. Lokale producten, wild, ambacht en seizoensgebonden ingrediënten voeren de boventoon.
In dit artikel nemen we je mee op een smakelijke reis langs drie traditionele Veluwse streekgerechten. Niet alleen vertellen we je waar ze vandaan komen, maar we geven je ook de recepten zodat je ze zelf kunt maken – of beter nog: proef ze op de Veluwe zelf! 🤩
Ben je na het lezen van dit artikel enthousiast geworden en wil je de smaken van de Veluwe zelf beleven? Dan is een verblijf in een van de gezellige vakantiewoningen op de Veluwe zeker een aanrader!
1. Veluwse wildstoofpot
De Veluwe staat bekend om haar rijke wildpopulatie. Vooral in de herfst en winter kun je hier genieten van gerechten met wild zwijn, hert of ree. Een stoofpot van Veluws wild is dan ook hét comfortfood voor de koudere maanden.
Ingrediënten (voor 4 personen):
- 800 gram stoofvlees van wild (bijv. hert of wild zwijn)
- 2 uien, grof gesneden
- 2 winterpenen, in plakjes
- 1 prei, in ringen
- 2 teentjes knoflook, fijngesneden
- 2 laurierblaadjes
- 3 kruidnagels
- 500 ml rode wijn
- 200 ml wildfond of runderbouillon
- 2 eetlepels appelstroop
- 2 eetlepels bloem
- Boter of reuzel om in te bakken
- Peper en zout naar smaak
Bereidingswijze:
- Bestrooi het vlees met zout en peper, en haal het door de bloem.
- Verhit een klont boter in een braadpan en bak het vlees rondom bruin. Haal het uit de pan.
- Fruit in dezelfde pan de ui, wortel, prei en knoflook tot ze glazig zijn.
- Voeg het vlees weer toe, samen met de laurier, kruidnagels, wijn en fond.
- Roer de appelstroop erdoor voor een zachte zoetheid.
- Laat het geheel op laag vuur minimaal 3 uur stoven. Hoe langer, hoe malser het vlees 😋.
- Proef en breng op smaak met peper en zout.
Serveer met aardappelpuree, rode kool en een goed glas rode wijn. Dit is Veluwe in optima forma!
2. Veluwse kruudmoes
“Kruudmoes” (ook wel geschreven als “kruutmoes”) is een eeuwenoud gerecht dat oorspronkelijk werd gegeten in de zomer, als de koeien weer in de wei liepen. Het is een romig gerecht van karnemelk, gort, spek en verse kruiden – vandaar de naam! Het klinkt misschien apart, maar geloof ons: dit moet je een keer proberen. 💚
Ingrediënten (voor 4 personen):
- 150 gram gort (voorgekookt)
- 1 liter karnemelk
- 200 ml melk
- 150 gram gerookt spek, in blokjes
- 2 eetlepels boter
- 1 eetlepel bloem
- 1 bosje bieslook, fijngesneden
- 1 bosje peterselie, fijngehakt
- Eventueel: prei, in fijne ringetjes
- Zout en peper naar smaak
Bereidingswijze:
- Kook de gort volgens de verpakking en zet apart.
- Bak het spek uit in een koekenpan tot het knapperig is. Haal het spek uit de pan en laat uitlekken op keukenpapier.
- Smelt in dezelfde pan de boter en roer de bloem erdoor tot een roux. Voeg beetje bij beetje de melk toe, goed blijven roeren.
- Voeg de karnemelk toe en verwarm langzaam – laat het niet koken, anders schift het!
- Doe de gort en het spek in de pan, samen met de kruiden (en eventueel de prei).
- Laat op laag vuur een kwartiertje trekken.
De smaak is zachtzuur, romig en hartig tegelijk. Serveer met roggebrood en spek of met een hardgekookt eitje 🥚 voor een complete maaltijd. Echt een gerecht met nostalgie!
3. Veluwse balkenbrij
Balkenbrij is zo’n gerecht dat je niet snel ergens anders tegenkomt. Het werd vroeger gemaakt van restjes van de slacht – niets werd verspild. Tegenwoordig is het een specialiteit die met trots wordt geserveerd op Veluwse markten en bij de slager. Het heeft wat weg van een kruising tussen bloedworst en leverworst, met een unieke kruiding. Je eet het in plakken, gebakken in de pan.
Ingrediënten (voor 4-6 personen):
- 500 ml bouillon (liefst van varkensvlees of lever)
- 250 gram boekweitmeel
- 200 gram restvlees (lever, spek, kopvlees – verkrijgbaar bij de slager)
- 1 ui, gesnipperd
- 1 theelepel rommelkruid (mengsel van kaneel, kruidnagel, nootmuskaat, gember)
- Peper en zout naar smaak
- Boter om in te bakken
Bereidingswijze:
- Kook het vlees gaar in de bouillon en hak het daarna fijn.
- Voeg de ui toe en breng het vocht weer aan de kook.
- Voeg dan al roerend het boekweitmeel toe tot het een stevige brij wordt.
- Voeg het vlees en de rommelkruiden toe.
- Giet de massa in een ingevette cakevorm en laat volledig afkoelen (minimaal 4 uur in de koelkast).
- Snijd de balkenbrij in plakken van ca. 1 cm en bak deze in boter goudbruin en krokant aan beide kanten.
Serveer met appelmoes of een lik grove mosterd voor die ouderwetse smaakbeleving. 🍽️
Bonus: Waar kun je deze gerechten proeven?
Hoewel je deze recepten thuis kunt maken, is het natuurlijk nóg leuker om ze te proeven in hun natuurlijke habitat: de Veluwe zelf! Veel restaurants in dorpen als Epe, Nunspeet, Ermelo en Otterlo hebben deze gerechten op de kaart staan – vaak met een moderne twist. Ook tijdens wildseizoenen of streekmarkten in de herfst kun je terecht voor proeverijen van balkenbrij, wildstoof of kruudmoes. 🤠
Wil je helemaal opgaan in de Veluwse sfeer? Overnacht dan in een knusse boshut, chalet of boerderijwoning midden in de natuur. Neem bijvoorbeeld eens een kijkje bij de vakantiewoningen op de Veluwe – ideaal om de streek te ontdekken en ‘s avonds zelf met lokale ingrediënten aan de slag te gaan in je eigen keuken!
Lokale tips voor ingrediënten
- Wildvlees koop je het best bij een lokale poelier of slager op de Veluwe.
- Gort en boekweitmeel vind je bij natuurwinkels of boerenwinkels in de regio.
- Vraag eens bij een streekmarkt naar zelfgemaakte rommelkruiden – elk dorp heeft zo zijn eigen mengsel!
Tot slot
De Veluwse keuken is eenvoudig, maar doordrenkt van traditie, liefde en smaak. Deze drie streekgerechten zijn een prachtige afspiegeling van het karakter van de Veluwe: puur, eerlijk en verbonden met de natuur 🌲. Of je nu zelf achter het fornuis kruipt of op pad gaat om deze smaken te ontdekken, één ding is zeker: de Veluwe smaakt naar meer!
Heb jij één van deze gerechten al eens geproefd of ga je er één maken? Laat het weten in de reacties of stuur een 📲 via WhatsApp naar je kookmaatje – misschien kunnen jullie samen een Veluwse kookavond organiseren!
Eet smakelijk en veel plezier op (en met) de Veluwe!